De gehele cryptocurrency-markt is door de jaren heen flink gegroeid en heeft dit jaar (2021) misschien wel de meest bewogen bull-run meegemaakt. Dit heeft voornamelijk te maken met het feit dat steeds meer institutionele investeerders hebben besloten om de markt te betreden. Dit heeft op zijn beurt weer voor een sneeuwbal-effect gezorgd onder particuliere investeerders, aangezien de Bitcoin koers steeg door deze adoptie en dit trok weer meer investeerders aan.
De toenemende populariteit van cryptocurrencies heeft ook geleid tot intensiever toezicht vanuit regelgevers. Het is echter opvallend dat de regelgevende benaderingen van cryptocurrencies over de hele wereld aanzienlijk verschillen. Aan het ene uiterste heeft El Salvador een wet aangenomen die van Bitcoin een wettig betaalmiddel heeft gemaakt, terwijl aan het andere uiterste China – het land met voorheen de hoogste concentratie Bitcoin-miners – een hardhandig optreden tegen mining is begonnen.
Wij, en velen van onze lezers, wonen echter in Europa. Het is dan ook voor ons voornamelijk van belang om in de gaten te houden wat de EU voor maatregelen gaat treffen met betrekking tot de ontluikende markt. Er is echter duidelijk geworden dat de Europese Commissie van plan is een wet in te voeren, genaamd “Markets in Crypto-Assets” of MiCA.
Deze verordening zal deel uitmaken van de EU-strategie voor digitale financiering en zal waarschijnlijk een aanzienlijke impact hebben op de werking van de cryptomarkt in de EU. Het is een complexe (en 168 pagina’s lange) regeling, waarvan de effecten uitvoerig moeten worden besproken. Dit gaan we dan ook doen in dit artikel.
De reikwijdte van de verordening
Ten eerste is MiCA niet van toepassing op de blockchain- of gedistribueerde grootboektechnologieën die ten grondslag liggen aan cryptocurrencies. Het is niet van toepassing op digitale valuta’s die zijn uitgegeven door staten en ook niet op degene die worden gereguleerd door centrale banken. Alle andere cryptocurrencies die niet kwalificeren als financiële instrumenten, waaronder utility tokens en payment tokens, vallen onder de reikwijdte van de verordening.
De gedecentraliseerde gedistribueerde grootboektechnologie die ten grondslag ligt aan cryptocurrencies betekent dat geen enkele persoon of entiteit ze kan controleren of compromitteren. Dit is wat cryptocurrencies aantrekkelijk maakt, vooral voor degenen die geloven in de oorspronkelijke Bitcoin-principes van open, democratische en gedecentraliseerde monetaire uitwisseling en bestuur.
Niettemin betekent decentralisatie ook dat crypto-adopteerders zich niet tot de autoriteiten kunnen wenden in geval van fraude, cyberaanvallen of onopzettelijk verlies van geld. De voorgestelde EU-verordening lost dit voorbehoud tot op zekere hoogte op door cryptocurrency-beurzen (die de verordening ‘crypto-activadiensten’ noemt) te onderwerpen aan normen voor consumentenbescherming, transparantie en de wijze van besturen.
Deze wijzigingen zullen consumentenfondsen beschermen tegen cyberaanvallen, diefstal of storingen die onder de verantwoordelijkheid van de cryptocurrency-beurzen vallen. Desalniettemin laat de verordening enkele cryptospecifieke risico’s buiten beschouwing. Hoewel de verordening bijvoorbeeld cryptocurrency-beurzen verantwoordelijk stelt voor het verlies van consumentenactiva als gevolg van fraude, cyberaanvallen of nalatigheid, wordt de vereiste van verplichte verzekering niet uitgebreid tot deze gevallen of onopzettelijk verlies.
De verordening overreguleert stablecoins
Stablecoins vormen, naast cryptocurrency-beurzen, de belangrijkste focus van de regelgeving. Stablecoins zijn cryptocurrencies waarvan de waarde is gekoppeld aan een ander actief, zoals fiatgeld, goud of een andere cryptocurrency. Stablecoins zijn gemaakt om de prijsvolatiliteit van cryptocurrencies te overwinnen, wat voortkomt uit het feit dat er geen robuust mechanisme is om hun werkelijke waarde te bepalen.
Dit betekent echter ook dat, in tegenstelling tot andere cryptocurrencies, de waarde van stablecoins naar verwachting in de loop van de tijd niet exponentieel zal stijgen. Als gevolg hiervan worden stablecoins voor twee hoofddoelen op de cryptomarkt gebruikt. Ten eerste zetten eigenaren van cryptocurrency op korte termijn winst om in stablecoins met de bedoeling om in andere cryptocurrencies te investeren wanneer zich kansen voordoen.
Ten tweede worden stablecoins geïnvesteerd in cryptocurrency-beurzen of gedecentraliseerde financiële (DeFi) applicaties om rendement te verdienen. Dit biedt een relatief veilig en aantrekkelijk alternatief voor de traditionele spaarmethoden. Stablecoins kunnen jaarlijks meer dan 10% rente opleveren in vergelijking met de negatieve rente die veel banken momenteel bieden.
MiCA gebruikt eigenaardige terminologie die vreemd is aan de cryptocurrency-markt en scheidt stablecoins in categorieën zoals ‘e-money tokens’ (stablecoins waarvan de waarde is gekoppeld aan een enkele fiat-valuta) en ‘significante activa-gerefereerde tokens’ (bepaald op basis van de criteria vermeld in artikel 39 van de verordening).
Stablecoins (die de verordening ‘activa-gerefereerde’ tokens noemt) zijn onderworpen aan strikte wettelijke normen van transparantie, werking en bestuur. In tegenstelling tot andere cryptocurrencies, moeten stablecoins door regelgevende instellingen worden geautoriseerd om binnen de EU te worden verhandeld en de autorisatievereiste is ook van toepassing op stablecoins die al in omloop zijn.
Als gevolg hiervan zullen bestaande stablecoins, wanneer de verordening van kracht wordt, toestemming moeten vragen aan de regelgevende instanties om in de EU te worden verhandeld. Het belangrijkste is dat de verordening de uitgifte van rente op tokens voor e-geld verbiedt. Waarom deze aantasting van de financiële autonomie noodzakelijk is, wordt in de regeling niet uitgelegd.
Dit verbod zal Europese burgers een aantrekkelijke investeringsoptie ontnemen, vooral gezien het feit dat de financiële stimuleringsinstrumenten die zijn aangenomen om de economische impact van lockdowns te beperken, naar verwachting zullen resulteren in historisch hoge inflatiecijfers.
Moeilijker voor kleine spelers om de markt te betreden
De cryptomarkt is relatief makkelijk te betreden in vergelijking met andere investeringsmarkten (zoals de aandelenmarkt). Het is relatief eenvoudig voor gewone burgers om in cryptocurrencies te investeren zonder onderworpen te zijn aan geaccrediteerde beleggersnormen die investeerders met diepere zakken bevoorrechten door hen exclusieve toegang te geven tot ‘initiële openbare aanbiedingen’.
Evenzo biedt de cryptomarkt een platform voor low-budget en kleinschalige projecten met een groot potentieel om relatief gemakkelijk toegang te krijgen tot liquiditeit zonder onderworpen te zijn aan wettelijke en financiële vereisten. Het is de verantwoordelijkheid van individuele investeerders om ‘hun eigen onderzoek te doen’ (DYOR zoals vaak uitgedrukt in de crypto-ruimte) om te beslissen of een project voldoende potentieel heeft voordat ze erin investeren. Als gewoonte publiceren cryptoprojecten whitepapers (naast andere informatiebronnen) om de details van het project bekend te maken om investeerders bij die beslissing te helpen.
De verordening maakt het een wettelijke verplichting voor cryptoprojecten om een whitepaper uit te geven en dit in te dienen bij de regelgevende autoriteiten, hoewel de indiening slechts declaratoir is en de regelgevende autoriteiten niet de bevoegdheid hebben om cryptoprojecten, anders dan stablecoins, goed te keuren of af te wijzen. Desalniettemin creëert de verordening nog steeds een regelgevende en juridische hindernis voor de lancering van cryptoprojecten door bijvoorbeeld te eisen dat ze als rechtspersoon in een van de lidstaten zijn gevestigd.
De lijst met informatie die cryptoprojecten met het publiek moeten delen, is relatief kort en bevat niet veel aspecten die al gebruikelijk zijn in whitepapers. Het belangrijkste is dat de verordening niet vereist om de ’tokenomics’ van het project (het distributie- en vestingschema van tokens) uit te leggen. Vanuit het oogpunt van consumentenbescherming is tokenomics uiterst belangrijk, omdat het consumenten informeert over het aantal tokens dat in het bezit is van het projectteam en bevoorrechte investeerders en hoe snel deze tokens met winst op de markt kunnen worden verkocht, wat een aanzienlijk effect kan hebben op de prijs van de token.
Ten slotte onderwerpt MiCA de vrijgave van cryptocurrencies, inclusief stablecoins, aan een ‘gekwalificeerde belegger’-standaard, wat betekent dat individuen met een aanzienlijke hoeveelheid rijkdom eerder dan gewone burgers cryptocurrencies kunnen verwerven en zonder onderworpen te zijn aan dezelfde regelgevende hindernissen.
‘Elon Musk’-clausule komt ook naar voren
Ongetwijfeld is de cryptomarkt volatieler geweest tijdens de laatste bull run als gevolg van de toenemende toegang van institutionele spelers met diepe zakken tot de markt, wat leidt tot verdere ongelijkheid in de verdeling van rijkdom en manipulatie waarschijnlijker maakt. De voortdurende tweets van Elon Musk over het standpunt van Tesla over Bitcoin hebben bijvoorbeeld geleid tot extreme prijsveranderingen. Zogenaamde ‘marktbeïnvloeders’ kunnen hun bereik gebruiken om de prijs van cryptocurrencies te verlagen of te verhogen.
De verordening zal hier echter op inspelen. Het verbiedt dergelijke marktmanipulaties die, afhankelijk van het toepasselijke nationale recht, kunnen worden bestraft met strafrechtelijke maatregelen. Wat de kwestie van marktmacht betreft, verbiedt de verordening ook het verwerven van een machtspositie op cryptomarkten, wat interessant is aangezien de EU-concurrentieregels misbruik van machtspositie verbieden, in plaats van het bestaan of de verwerving ervan.
Het handhavingsmodel
De verordening volgt een soortgelijk model als dat van de handhaving van het EU-mededingingsrecht krachtens Verordening 1/2003. Het zal in de eerste plaats worden gehandhaafd door nationale regelgevende instanties die door de lidstaten zijn aangewezen.
Hoewel de verordening een gedecentraliseerd handhavingsmodel volgt, geeft de verordening de Europese Bankautoriteit en de Europese Autoriteit voor effecten en markten ook aanzienlijke toezichts- en onderzoeksbevoegdheden. Evenzo zal de Europese Centrale Bank met een niet-bindend advies worden betrokken bij de goedkeuringsprocedure van stablecoins, wat ongetwijfeld van grote invloed zal zijn. Ten slotte heeft de Europese Commissie een aanzienlijke bevoegdheid om nadere details van de verordening vast te stellen door gedelegeerde handelingen vast te stellen.
Het gedecentraliseerde handhavingsmodel waarin de verordening voorziet, zal waarschijnlijk resulteren in forumshopping, aangezien cryptoprojecten waarschijnlijk de lidstaten zullen adopteren met de meest efficiënte en cryptovriendelijke autoriteiten als hun thuisstaat. Naar verwachting zal de Europese Commissie een netwerk opzetten tussen de regelgevende instanties (vergelijkbaar met het European Competition Network) om forum shopping te voorkomen en samenwerking bij grensoverschrijdende handhaving te vergemakkelijken.
Wat zal dit betekenen voor de crypto-markt?
Cryptocurrencies zijn momenteel grotendeels ongereguleerd in de EU. Dit kan consumenten schade voorkomen, waaronder onopzettelijk of fraudegerelateerd verlies van geld of investeringen in zogenaamde ‘pump and dump’-projecten. Als gevolg hiervan zijn de normen voor consumentenbescherming die in de verordening zijn aangenomen welkom, hoewel deze geen bescherming bieden tegen alle risico’s die gepaard gaan met cryptocurrencies. De eigen kennis en analyses van individuen zullen daarom de belangrijkste methoden voor consumentenbescherming blijven.
Sommige aspecten van MiCA met betrekking tot stablecoins, met name het verbod op rente, vormen een ongepaste inbreuk op de financiële autonomie. Als stablecoins op massale schaal worden aangenomen, kunnen ze het vermogen van monetaire instellingen om de liquiditeit te reguleren in gevaar brengen ten koste van de monetaire stabiliteit. Met het renteverbod wil de EU aantoonbaar de investering van cryptowinsten in stablecoins ontmoedigen en daarmee de belangen van de Europese bankensector beschermen. Dit beschermt ook de belangen van nationale belastingautoriteiten, die het aanzienlijk gemakkelijker zullen vinden om cryptowinsten te controleren als ze worden omgezet in fiatgeld in plaats van in stablecoins te worden bewaard.
Ten slotte volgt de verordening vanuit een governanceperspectief, vergelijkbaar met het EU-model voor mededingingsrecht, een interessante mix van decentralisatie en centralisatie. Het zal interessant zijn om te volgen hoe de relaties tussen nationale en EU-autoriteiten zich in de toekomst ontwikkelen en hoe deze de Europese crypto-ruimte zullen beïnvloeden.
Hoe denken jullie over MiCA? Laat het ons weten op onze socials!
