De ooit formidabele greep van de Verenigde Staten op de niet-westerse landen is aan het afnemen, en de BRICS-coalitie vult dit machtsvacuüm snel op. Het is de enige speler op de markt dat de almachtige Amerikaanse dollar serieus uitdaagt, waardoor het een aantrekkelijke club wordt voor een groeiend aantal ontwikkelingslanden.
De enorme schuld van Amerika
De Verenigde Staten ziet haar mondiale dominantie wegglijden nu de angst in deze landen toeneemt over drie grote problemen: harde sancties, de gigantische berg Amerikaanse schulden, en hun eigen valuta die een duikvlucht maakt. Realtime economische verschuivingen dwingen deze landen ertoe hun gezellige relatie met de Amerikaanse dollar te heroverwegen.
Janet Yellen liet eerder al weten dat de gewoonte van de VS om sancties op te leggen, landen ertoe aanzet hun banden met de dollar te verbreken. Hierdoor lijkt het vasthouden aan de Amerikaanse dollar met de minuut riskanter te worden voor de economieën van de ontwikkelingslanden.
De enorme schulden van de VS belemmeren deze landen ook in hun economische groei en maken het leven van lokale bedrijven zwaar omdat ze uiteindelijk delen van deze Amerikaanse schuld in hun reserves houden. In feite importeren ze samen met de dollars de financiële problemen van Amerika naar hun eigen land.
Geopolitieke onzekerheid speelt ook een rol
Zoals jullie allemaal vast wel weten, besloot Iran afgelopen zondag Israël, met meer dan 300 drone-raketaanvallen, aan te vallen. Dankzij de Iron Dome werden deze drones veelal onderschept, maar dat neemt de spanning niet een beetje weg, aangezien de oorlogstrommels steeds luider klinken. Te midden van deze chaos speelt de BRICS zijn eigen spel en roept het Midden-Oosten op om de Amerikaanse dollar te boycotten, vooral in de oliehandel.
De Russische president Vladimir Poetin dringt er dan ook bij de landen in het Midden-Oosten op aan om de VS en Israël echt te laten zien wat er aan de hand is door de dollar niet meer te accepteren in de oliehandel. Volgens hem zou dat de twee landen economisch tot stilstand brengen.
Olie is de sleutel voor BRICS
Dit jaar werden de BRICS strategischer en verwelkomden ze oliegiganten als de VAE, Egypte, Ethiopië en Iran. Ze hebben Saoedi-Arabië zelfs een uitnodiging gestuurd, echter heeft het koninkrijk deze (nog) niet geaccepteerd. Het grote plan? Om de Amerikaanse dollar van zijn plek te stoten door deze olie-exporterende landen lokale valuta te laten accepteren voor hun olie- en gashandel.
Als Saoedi-Arabië op deze kar springt, zou de BRICS zijn greep op de mondiale olie- en energiemarkten echt kunnen verstevigen. De president van Rusland is duidelijk een groot voorstander van dit plan. Zo heeft hij luid en duidelijk gezegd:
“Als olieproducenten in het Midden-Oosten stoppen met het gebruik van de Amerikaanse dollar, zal dat het einde van de dollar betekenen.”
Maar ondanks deze gedurfde oproep hebben de landen in het Midden-Oosten de dollar nog niet in de olie-nederzettingen gedumpt. Het is nog steeds de voornaamste valuta voor olie en gas, waarbij de lokale valuta slechts de restjes van de mondiale handel oppikken.
Laten we terugspoelen naar 2001
Om het verhaal compleet te maken moeten we echter even teruggaan naar 2001. Dat is namelijk het moment waarop Jim O’Neill van Goldman Sachs het idee van BRIC bedacht (voordat het zich in 2024 uitbreidde naar de BRICS met Zuid-Afrika en de nieuwelingen). Hij zag Brazilië, Rusland, India en China als de toekomstige grote spelers in de wereldeconomie. Snel vooruit naar het heden, en zijn voorspellingen zijn niet alleen maar gebakken lucht. Van 2012 tot 2022 was China alleen al verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van de mondiale bbp-groei, waarbij de BRICS zichzelf collectief overtroffen en ruim 45% bijdroegen.
Officieel gelanceerd in 2009 en omgedoopt tot BRICS in 2010 toen Zuid-Afrika zich aansloot, heeft deze groep zijn handelsbetrekkingen zien bloeien, hoewel China in de schijnwerpers staat. De handelsgroei binnen de BRICS is ongelijkmatig geweest, grotendeels aangedreven door China, terwijl de anderen niet veel actie hebben gezien totdat India onlangs het tempo begon op te voeren. Hun standpunten bij de VN komen aardig overeen met de Chinese lijn, of het nu gaat om de mensenrechten in Xinjiang of om meer mondiale conflicten zoals Oekraïne en de Israëlisch-Palestijnse puinhoop.
Brazilië was een vreemde eend in de bijt en bleef in maart 2022 bij het Westen staan als het gaat om Oekraïne, maar zelfs zij hebben sindsdien de grenzen vervaagd en hebben zich aangesloten bij de Chinese visie als het gaat om Gaza.
China heeft het voortouw genomen om de BRICS nog verder op te blazen om een luidere stem te zijn voor de ontwikkelingslanden. Ze hebben uitnodigingen naar veel landen gestuurd, waaronder enkele grote oliespelers en andere in wankele financiële posities. Deze ploeg omvat nettocrediteuren zoals Saoedi-Arabië en de VAE, naast nettodebiteuren, waardoor een diverse groep ontstaat die goed kan samengaan of botsen.
Conclusie: BRICS-coalitie wordt steeds sterker
BRICS schreeuwt om grote veranderingen bij het IMF en de Wereldbank, zodat deze organen meer voor iedereen gelden, en niet alleen voor de gebruikelijke zwaargewichten. Ze dringen ook aan op een opschudding bij de VN, met het argument dat de ouderwetse club van vijf met vetorecht het niet meer redt.
Het doel is uiteraard om van de BRICS een solide platform te maken voor ontwikkelingslanden om hun klachten te uiten en aan te dringen op handel in lokale valuta, vooral met China, waardoor een opener en eerlijker mondiaal handelssysteem wordt bevorderd.
