Jupiter supercomputer live in Duitsland: Europa’s AI-krachtpatser moet achterstand op VS en China inhalen

Duitsland heeft een enorme stap gezet in de wereld van high-performance computing. Op vrijdag 5 september werd in het Jülich onderzoekscentrum in West-Duitsland de Jupiter supercomputer officieel gelanceerd, onder toeziend oog van bondskanselier Friedrich Merz.

Dit Nvidia-aangedreven beest is niet alleen Europa’s krachtigste AI-machine, maar ook de vierde snelste supercomputer ter wereld. Gaat Jupiter Europa helpen de AI-race met de VS en China te winnen? Laten we de details induiken.

Jupiter, een samenwerking tussen het Franse IT-bedrijf Eviden (Atos Group) en het Duitse ParTec, is Europa’s eerste supercomputer die de exascale-klasse bereikt. Dat betekent: één triljoen (10¹⁸) berekeningen per seconde, vergelijkbaar met de rekenkracht van 10 miljoen laptops.

Met 24.000 Nvidia GH200 Grace Hopper-superchips en een energie-efficiënte, watergekoelde BullSequana XH3000-architectuur levert Jupiter ongeëvenaarde prestaties voor AI en wetenschappelijke simulaties.

Merz noemde Jupiter een “historisch pioniersproject” dat Europa’s antwoord is op de AI-dominantie van de VS en China. Hij zei tijdens de ceremonie:

Jupiter is gebouwd voor zware wetenschappelijke uitdagingen. In klimaatonderzoek maakt het gedetailleerde, kilometer-schaal simulaties mogelijk voor betere voorspellingen van extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven en overstromingen.

In de biotechnologie ondersteunt het onderzoek naar neurodegeneratieve ziekten zoals Alzheimer door neuronen op subcellulair niveau te simuleren.

Daarnaast breekt Jupiter records in quantum computing, met een capaciteit om meer dan 50 qubits te verwerken – een mijlpaal voor quantumsimulaties.

De supercomputer wordt ook een hoeksteen van Europa’s AI-strategie. Met een AI-prestatie van meer dan 90 exaflops kan Jupiter grootschalige taalmodellen (LLM’s) trainen en digitale twins ontwikkelen voor sectoren zoals energie en gezondheidszorg.

Meer dan 100 projecten, waaronder 18 Duitse en 15 Europese teams, hebben al toegang gekregen via het Jupiter Research and Early Access Program (JUREAP).

Ondanks zijn enorme kracht – met een gemiddeld verbruik van 11 megawatt – is Jupiter een groene pionier. Het draait volledig op hernieuwbare energie, gebruikt geavanceerde waterkoeling en hergebruikt restwarmte om gebouwen op de Jülich-campus te verwarmen. Dit leverde Jupiter de eerste plek op in de Green500-lijst van energie-efficiënte supercomputers.

Jupiter is ook een stap naar Europese digitale soevereiniteit. Hoewel het systeem afhankelijk is van Nvidia-chips, benadrukken officials dat het de basis legt voor onafhankelijke AI- en supercomputing-infrastructuur.

De €500 miljoen kostende machine, gefinancierd door EuroHPC JU (€250 miljoen), het Duitse ministerie van Onderwijs en Onderzoek (€125 miljoen) en Noordrijn-Westfalen (€125 miljoen), onderstreept Europa’s ambitie om minder afhankelijk te worden van Amerikaanse en Chinese tech.

Toegang voor startups en bedrijvenRalf Wintergerst, hoofd van de Duitse digitale ondernemersvereniging Bitkom, pleit voor laagdrempelige toegang tot Jupiter. Hij zei:

Dit is cruciaal, want Europa loopt achter op de VS en China in AI-hardware. Terwijl Silicon Valley en Chinese labs profiteren van Nvidia’s GPU’s en staatsinvesteringen, wil Europa met Jupiter een inhaalslag maken.

De lancering van Jupiter viel samen met een waarschuwing van Nvidia over de voorgestelde GAIN AI Act in de VS. Deze wet, onderdeel van de National Defense Authorization Act, zou chipmakers verplichten om Amerikaanse orders voorrang te geven boven internationale leveringen.

Chips met een prestatiescore boven 4.800 zouden een exportvergunning nodig hebben, die door het Amerikaanse ministerie van Handel kan worden geweigerd. Nvidia noemt dit een rem op wereldwijde concurrentie:

De wet volgt op eerdere restricties onder president Biden en een recente deal van president Trump, die Nvidia toestaat om AI-chips naar China te exporteren in ruil voor een percentage van de omzet.

Dit roept vragen op over de balans tussen economische belangen en veiligheid. Voor Europa benadrukt dit de noodzaak van eigen infrastructuur om niet afhankelijk te zijn van Washingtons goedkeuring.

Jupiter positioneert Europa als een serieuze speler in de wereldwijde AI- en supercomputing-race. Voor onderzoekers en bedrijven biedt het ongekende mogelijkheden, van klimaatmodellen tot medicijnontwikkeling.

Maar de afhankelijkheid van Nvidia-chips blijft een zwak punt. Als Europa echt digitale soevereiniteit wil, moeten eigen chiptechnologieën, zoals de Rhea-processor van SiPearl, verder ontwikkeld worden.

Gaat Jupiter Europa’s AI-dromen waarmaken? Volg de discussie op X en laat je mening achter in de comments.