De Europese Unie overweegt serieuze tegenmaatregelen nu de VS onder Trump een 25%-tarief op de Europese auto-industrie heeft geïntroduceerd en volgende week met meer dreigt. Brussel begon al met extra invoerrechten op €26 miljard aan Amerikaanse goederen na eerdere staal- en aluminiumtarieven, maar de schaal van Trump’s acties dwingt de EU om zwaarder geschut te overwegen. Denk aan intellectuele eigendomsrechten (IP) en diensten – terreinen waar de VS kwetsbaar is. Wat speelt hier, en hoe ver kan dit gaan? Laten we het ontleden.
Diensten en IP als troefkaart
Een EU-diplomaat zei tegen de Financial Times: “De Amerikanen denken dat zij de escalatiedominantie hebben, maar wij kunnen dat ook.” De VS had in 2023 een dienstenoverschot van €109 miljard met de EU, tegenover een goederen-tekort van €157 miljard. Dat maakt diensten – denk aan Big Tech, financiële firms, en Starlink – een logisch doelwit. De EU’s handhavingsverordening en Anti-Coercion Instrument geven Brussel de macht om IP-rechten op te schorten of bedrijven uit te sluiten van overheidscontracten. Een voorbeeld? Italië heroverweegt al Starlink’s rol in overheidsplannen – een signaal dat Musk’s satellietnetwerk klappen kan krijgen.
“Bij diensten is er meer ruimte voor vergelding zonder onze economie te knechten,” zegt David Henig van het Europees Centrum voor Internationale Politieke Economie. Goederen raken snel op: bourbon, jeans, motorfietsen en sojabonen zitten al in de mix (€26 biljoen), maar gas uit de VS – cruciaal sinds Oekraïne – blijft onaantastbaar. Diensten bieden een bredere slagkracht, met minder eigen pijn.
De ACI: Een bazooka in de handelsoorlog
De ACI, door sommigen de “handelsbazooka” genoemd, is een beest. Het laat de EU patenten intrekken, banktoegang beperken, of software-inkomsten blokkeren – denk aan Netflix of Microsoft-updates. Ignacio García Berrero, ex-TTIP-onderhandelaar, pusht dit: “Gebruik de ACI om de VS te dwingen te praten.” Het kan ook Starlink’s commerciële IP raken of Tesla’s deelname aan EU-projecten blokkeren. Maar het is geen snelle trekker: de Europese Commissie heeft 3-6 maanden nodig voor “examinatie en consultatie” (Atlantic Council), en 15 van de 27 lidstaten moeten instemmen. Frankrijk lobbyt al om bourbon te sparen – eenheid is dus een dingetje.
Wat ligt er op tafel?
- Goederen: €26B aan VS-import (bourbon, jeans, Harley’s, sojabonen) loopt al, maar is uitgesteld tot 12 april. Mogelijk meer als Trump’s “wederkerige” 20%-tarieven (chemicaliën, farma, vliegtuigen) landen.
- Diensten/IP: Nog in concept. Starlink-ban voor contracten, IP-beperkingen op techreuzen, of digitale taksen op streaming en software. Frankrijk hintte hier al op.
Een derde diplomaat: “Reageren is de enige weg naar een deal.” Maar Trump’s team lijkt niet happig op praten. Eerdere pogingen flopten dan ook. Hierdoor voelt de EU zich genoodzaakt om hardere maatregelen te treffen.
Risico’s en realiteit
De EU exporteert meer goederen dan ze importeert, dus spiegeltarieven zijn lastig. Energie blijft een no-go – 32 strategische producten, vooral chemicaliën, komen uit de VS. Diensten raken kan slimmer zijn, maar IP-blokkades zijn “nucleair”, waardoor proportie vereist is, en internationale patentregels compliceren het. Economisch zelfbeschadiging loert: een ACI-misstap kan EU-tech of consumenten raken.
Brussel mikt op de-escalatie via onderhandeling, maar bereidt een harde klap voor. Als Trump’s 20%-tarieven volgende week vallen, kan 12 april een goederenreactie brengen, met diensten/IP als troef achter de hand. Starlink en Big Tech voelen de hitte al – Italië’s draai is een waarschuwing.
